დანართი 1: მეოთხე ინდუსტრიული რევოლუციის 27 ტექნოლოგია, რომელიც წრიულ ეკონომიკაში გამოიყენება.

ყურადღება! ეს დანართი წარმოადგენს შემდეგი სტატიის ნაწილს: მეოთხე ინდუსტრიული რევოლუცია და წრიული ეკონომიკა.

ციფრული	აღწერა	წრიულ ეკონომიკაში მისი გამოყენების მაგალითი
ხელოვნური ინტელექტი (AI – Artificial intelligence)	მოწყობილობებს აძლევს საშუალებას, შეძლონ ადამიანის ინტელექტის სიმულირება და იმოქმედონ კონკრეტული მითითებების გარეშე.	Noodle.ai აპლიკაციები კლიენტებს რესურსების ფლანგვის შემცირებაში ეხმარება ხელოვნური ინტელექტის საშუალებით, რომელიც დიდი ზომის ინფორმაციას ამუშავებს. [1]
მანქანური სწავლება (Machine learning)	მანქანებს აძლევს უნარს, დაგროვილ ინფორმაციაზე დაყრდნობით, თავად ისწავლონ და ამით გაიუმჯობესონ უნარები.	Topolytics-ი არის ინფორმაციის შემგროვებელი პლატფორმა, რომელიც მეორეულ და გადამუშავებად რესურსებზე ინფორმაციას კრეფს და ე.წ. „WasteMap“-ზე ათავსებს. ინფორმაციის შეგროვების შემდეგ, მანქანური სწავლების სისტემა ქმნის სტატისტიკებსა და ანგარიშებს კონკრეტული მომხმარებლებისთვის. [2]
ღრუბლოვანი სისტემები (Cloud computing)	ვირტუალურ სივრცეში ერთ ადგილზე მოთავსებული ინფორმაცია, რომელიც ერთდროულად ბევრ მოწყობილობას მიეწოდება.	Rubicon Global-ის ღრუბლოვან სისტემაზე დაფუძნებული ვეება ინფორმაციის პლატფორმა, რომელიც ნარჩენების წარმომქმნელებს ნარჩენების გადამზიდავებთან აკავშირებს აშშ-ს, კანადისა და კიდევ 18 ქვეყნის მასშტაბით. [3]
მანქანური ხედვის სისტემა (Machine vision)	აგროვებს, აანალიზებს და ამუშავებს ციფრულ და რისიმე ანალოგიურ სურათებს, რის წყალობითაც რეალური სამყაროდან ინფორმაციის მოპოვება მარტივდება.	Cognex Corporation აწარმოებს მანქანური ხედვის სისტემებს, რომლებიც უზრუნველყოფს ფოტოზე დაფუძნებული მეთოდით აკონტროლოს კონკრეტული პროდუქციის ხარისხი, რის საფუძველზეც მცირდება მომხმარებლისგან პროდუქციის უკან დაბრუნების მაჩვენებლები და შესაბამისად, ნარჩენებიც. [4]
დიდი მონაცემების ანალიზი (Big data analytics)	აანალიზებს ძალიან დიდი რაოდენობის მონაცემს, გამოკვეთს ტრენდებს და სხვა მნიშვნელოვან შედეგებს.	Alstom იყენებს მსგავსი ანალიზის სისტემას მატარებლების მონიტორინგისათვის. ანალიზის წყალობით, მცირდება მოულოდნელი გაჩერებების რიცხვი და იზრდება პროდუქტის სასიცოცხლო ციკლი. [5]
ნივთების ინტერნეტი (IoT – Internet of Things)	უზრუნველყოფს მოწყობილობების უკაბელო კავშირსა და ინფორმაციის გადაცემას.	SKF INSIGHT ტექნოლოგია, გამოიყენება რკინიგზასა და სხვა ინდუსტრიებში. მისი წყალობით, მბრუნავი მექანიზმები ფუნქციონირების შესახებ ინფორმაციას ღრუბლოვან სისტემებს აწვდის. ამის წყალობით, მფლობელს აქვს საშუალება, ტექნიკის მდგომარეობის შესახებ ანგარიშები და გაფრთხილებები მიიღოს. ეს ახანგრძლივებს მის სასიცოცხლო ციკლს და შესაბამისად, ამცირებს დანახარჯებს. [6]
მანქანის მანქანასთან (M2M) კომუნიკაცია (Machine-to machine (M2M) communication)	სპეციალური სენსორების მეშვეობით აკავშირებს სხვადასხვა მანქანას ერთმანეთთან. ამის წყალობით, მანქანებს შორის ინფორმაცია ადამიანის ჩაურევლად მიმოიცვლება.	კომპანია „Hello Tractor“ იყენებს „ჭკვიანი ტრაქტორების“ გაზიარების პლატფორმას, რომელიც აკავშირებს ტრაქტორის მფლობელებს და ფერმერებს. პლატფორმა მომხმარებელს სთავაზობს უახლოეს, მისთვის შესაბამისი ფუნქციების და შესაძლებლობების მქონე ტრაქტორებს. „ჭკვიანი ტრაქტორების“ სისტემა, ასევე, იძლევა ინფორმაციას ტრაქტორის ნაწილების გამართულობის შესახებ, რაც პროდუქტის სასიცოცხლო ციკლს მნიშვნელოვნად ზრდის. [7]
მობილური მოწყობილობები (Mobile devices)	აერთიანებს ოპერაციულ სისტემას, ქსელს და პროგრამულ უზრუნველყოფას მოწყობილობაში, რითაც მომხმარებელს ინფორმაციაზე ნებისმიერ დროს აქვს წვდომა.	სამშენებლო კომპანია NCC იყენებს მობილურ მოწყობილობებს თავისი „Loop Rocks“ პლატფორმისთვის, რომელიც სამშენებლო ნარჩენების გონივრული დამუშავების საშუალებას იძლევა. მშენებლობის მენეჯერები მობილური აპლიკაციის საშუალებით მორჩენილი ზედმეტი დეტალების და მასალების შესახებ ინფორმაციას პლატფორმაზე ტვირთავენ, რაც ამცირებს ნარჩენებს და ზრდის სამშენებლო ინდუსტრიის ეფექტიანობას. [8]
ბლოქჩეინი (Blockchain)	ბლოქჩეინი იყენებს უსაფრთხო დეცენტრალიზებული ტრანზაქციების სისტემას, რომელიც უზრუნველყოფს გარიგებათა უსაფრთხოებას.	Provenance მომხმარებელს საშუალებას აძლევს, რომ შექმნას და შეინახოს მონაცემები პროდუქტის სასიცოცხლო ციკლის შესახებ, შემდეგ კი აკონტროლოს, რომელ ფაზაშია ან მიწოდების ჯაჭვის რა ნაწილში იმყოფება ის. მსგავსი ინფორმაცია მნიშვნელოვანია დანახარჯების შესამცირებლად. [9]
ციფრული მხარდამჭერები (Digital anchors)	იყენებს პაწაწინა კომპიუტერს მონაცემთა მონიტორინგის, ანალიზის, კომუნიკაციისა და ზოგჯერ მათზე მოქმედებისათვისაც კი. კომპიუტერი მიმაგრებული ან ჩაშენებულია პროდუქტში მისი შემოწმებისთვის, ასევე, პროდუქტსა და მის მონაცემთა ნაკადს შორის კავშირის დამყარებისთვის. ტექნოლოგიას QR (Quick Response) კოდების, ბარკოდებისა და სხვა მისთანანის განთავსება შეუძლია.	„Circularise“ არის გერმანული სტარტაპი რომელიც ქმნის კრიპტოგრაფიულ მხარდამჭერებს. მათი წყალობით შესაძლებელია პროდუქტისთვის თვალყურის დევნება და ბლოქჩეინ ტექნოლოგიებთან დაკავშირება, ეს კი პროდუქტის საიმედოობას და ნამდვილობას ზრდის, რაც წრიული ეკონომიკისა და ზოგადად მდგრადი განვითარებისთვის მნიშვნელოვანი ფაქტორია. [10]
ციფრული ტყუპისცალი (Digital twin)	პროცესის, პროდუქტის ან სერვისის ციფრული ანალოგი, რომელიც ვირტუალურ და რეალურ სამყაროს აკავშირებს. რისიმე ციფრული ტყუპისცალის შექმნა მონაცემთა ანალიზის, მონიტორინგისა და პრობლემის მოგვარების ძიების პროცესში გამოიყენება.	„General Electric (GE)“, საერთაშორისო კონგლომერატი იყენებს ციფრული ტყუპისცალის ტექნოლოგიას  სხვადასხვა აქტივის სხვადასხვა გარემოში სიმულაციისთვის. ტექნოლოგიის წყალობით კომპანია საქმიანობას ბევრად ეფექტიანს ხდის და ამცირებს არასასურველ დანახარჯებს. [11]
ფიზიკური	აღწერა	მაგალითი
3D ბეჭდვა (3D printing)	გულისხმობს კომპიუტერის კონტროლით კონკრეტული მასალის ფენებად განლაგების წყალობით სამგანზომილებიანი ობიექტების შექმნას.	„Daimler Trucks North America“, მანქანების მწარმოებელი კომპანია ტესტავს ნაწილების მოთხოვნით ბეჭდვის სერვისს. ტექნოლოგიის გამოყენებით შესაძლებელია დაკმაყოფილდეს ნაწილებზე მცირე მოთხოვნაც კი, რაც სხვა დროს რთული იქნებოდა. ამის წყალობით მცირდება აღდგენის დრო და მიტანის ხარჯები, ასევე – გაფლანგული მასალების რაოდენობა. [12]
რობოტები (Robotics)	რობოტექნიკა ხშირად კავშირშია ხელოვნურ ინტელექტთან და მანქანურ სწავლებასთან. მისი მეშვეობით პროცესები ავტომატიზებული და მეტად ეფექტიანი ხდება.	კომპანია „Zenrobotics“ აწყობს ნარჩენების დამხარისხებელ რობოტებს, რომლებსაც დახარისხება სხვადასხვა ზომის ან ფორმის მეშვეობით შეუძლია. მათ, ასევე, აქვთ უნარი, ისწავლონ დახარისხების ახალი წესები და მიდგომები. [13]
ენერგიის შენახვა და გამოყენება (Energy storage and utilization)	ტექნოლოგია ახანგრძლივებს ბატარეების სასიცოცხლო ხანგრძლივობას, ზრდის მათი შენახვის უნარს, ან არსებულ ქიმიკატებზე დაფუძნებულ ნედლეულს ანაცვლებს ორგანული ნივთიერებებით.	„Iberdrola“ არის სუფთა ენერგიის მწარმოებელი კომპანია თითქმის ნულოვანი ემისიით. კომპანიამ ევროპაში ყველაზე დიდი წყლის ტუმბვით მიღებული ენერგიის სადგური ააგო. ორი, სიმაღლეში 500 მეტრი სხვაობით განლაგებული რეზერვუარი ელექტროენერგიის მოხმარების პიკის დროს დამატებით გენერატორად გამოიყენება. ეს იძლევა საშუალებას, წარმოიქმნას დიდი რაოდენობით ენერგია სწრაფად და რაც მთავარია, სათბური აირების გაფრქვევის გარეშე. [14]
ენერგიის თავმოყრა (Energy harvesting)	მცირე სიდიდის ენერგიის თავმოყრა, რომელიც სხვა სიტუაციაში სითბოდ, სინათლედ, ვიბრაციად ან მოძრაობად დაიკარგებოდა.	„EnOcean“ არის გერმანული სტარტ-აპი, რომელმაც  ენერგიის თავმოყრის უკაბელო კონცენტრატორები შექმნა. ეს მოწყობილობები ტრადიციული ენერგიის წყაროს ნაცვლად მზის ან კინეტიკურ ენერგიას იყენებს. [15]
ნანოტექნოლოგია (Nanotechnology)	მოლეკულების დონის ელემენტებით მოწყობილი აპარატურის და მანქანის აგების ტექნოლოგია. ასეთი ელემენტების ზომებია 0,1 ნანომეტრიდან 100 ნანომეტრამდე.	„GloNaTech“, ბერძნული ნანოტექნოლოგიური კომპანია, რომელიც საზღვაო საიზოლაციო საშუალებებს აწარმოებს ნახშირბადის ნანოსადენების მეშვეობით. ტექნოლოგი ამცირებს გემის სხეულსა და წყალს შორის ხახუნის პროცესს, რის გამოც იხარჯება ნაკლები საწვავი და მცირდება ნახშირორჟანგის ემისია. [16]
სპექტროსკოპია (Spectroscopy)	სპექტროსკოპია შეისწავლის, თუ როგორ ურთიერთქმედებს სინათლე მატერიასთან.	„TOMRA Sorting Recycling“, ნარჩენების გადამამუშავებელი კომპანიაა, რომელმაც შექმნა ინფრაწითელი სენსორებით აღჭურვილი მოწყობილობა ნარჩენების დასახარისხებლად. ეს დახარისხების პროცესს ბევრად მოქნილს ხდის. [17]
ფიზიკური მარკერები (Physical markers)	მომხმარებელს სთავაზობს პროდუქტის შესახებ მონაცემთა ბაზიდან სპეციფიკურ ინფორმაციას.	ფიზიკური მარკერის მაგალითი შეიძლება იყოს გამჭვირვალე ნიშნები, ჰოლოგრამები, ქიმიური მარკერები, რომლებიც ზრდის პროდუქტის მიწოდების ჯაჭვში მიკვლევადობას და გადამოწმების საშუალებას.  მაგალითად, არაერთი კომპანია საკვებს დამზადებისას QR კოდებს ურთავს, რისი წყალობითაც შესაძლებელია საკვებზე დეტალური ინფორმაციის მოძიება. [18] [19]
ვირტუალური რეალობა (VR – Virtual Reality)/ დამატებული რეალობა (AR – Augmented Reality)	VR ტექნოლოგიით იქმნება ინტერაქციული, ციფრული რეალობა კომპიუტერის წყალობით, ხოლო AR ტექნოლოგია გულისხმობს რეალურ სამყაროზე მოწყობილობის წყალობით ვირტუალური ფენების დადებას.	„ThyssenKrupp“, გერმანული საინჟინრო კომპანია, რომელმაც შექმნა „HoloLens“, რომლის წყალობითაც შესაძლებელია ლიფტების ვირტუალურად დაპროექტება და შეკეთება. ეს ამცირებს ნარჩენებს, საფრთხის დონეს და ზრდის ინჟინრების პროდუქტიულობას. [20]
ნახშირბადის ჩაჭერა და გამოყენება (Carbon Capture and Utilization)	ამ ტექნოლოგიით ნახშირბადის დიდი გამომფრქვევებიდან გროვდება აირი, ხდება ჩაჭერა და საწყობდება იქ, საიდანაც ატმოსფეროში ვერ გაიფრქვევა. უტილიზაციის (გამოყენების) სტადიაზე ნახშირბადის დიოქსიდს სასარგებლო პროცესებში იყენებენ.	„Graviky“ მასაჩუსეტსის ტექნოლოგიური უნივერსიტეტის ბაზაზეა შექმნილი. ეს კომპანია ნახშირბადის დიოქსიდისგან მელანს აწარმოებს. კომპანიამ ამ ტექნოლოგიით უკვე 1.6 ტრილიონი მავნე აირი გაწმინდა. [21]
მასალათმცოდნეობა (ქიმია) (Materials science)	იყენებს ქიმიურ ინჟინერიას და ცოდნას ინოვაციური მასალების მისაღებად. მასალათმცოდნეობა ამცირებს მავნე ნივთიერებების გამოყენების მაჩვენებლებს.	„DSM-Niaga“ არის კომპანია, რომელიც ყოველდღიური მოხმარების ნივთებს ისეთი მასალისგან ამზადებს, რომლის გადამუშავებაც ეფექტიანადაა შესაძლებელი. მისი მასალით დამზადებული პროდუქტი თავისუფლად გადამუშავდება მრავალჯერადად, რისიც წყალობითაც რესურსების გამოყენების ჩაკეტილი წრე იქმნება. [22]
ბიოლოგიური	აღწერა	მაგალითი
ბიოენერგია (Bio-energy)	მცენარეებისგან, ხისგან, ნარჩენებისგან, ალკოჰოლისგან და ბიომასის სხვა შემადგენელი წევრებისგან მიღებული განახლებადი ენერგია.	ქართული შპს „ბიოდიზელ ჯორჯია“ უკვე გამოყენებული, თერმულად დამუშავებული საკვები ზეთის ნარჩენებით ბიოსაწვავს ამზადებს. [23]
ბიომასალები (Bio-based material)	მცენარეებისგან დამზადებული, კომპოსტირებადი ან გადამუშავებადი მასალები, რომლებიც ნაკლებად მდგრად მასალებს ანაცვლებს.	gCycle არის 100%-ით კომპოსტირებადი საფენების მწარმოებელი კომპანია. ნავთობპროდუქტებზე დაფუძნებული საფენების ნაცვლად, ის ბიომასალას იყენებს. [24]
გენური ინჟინერია (Genetic engineering)	ბიოტექნოლოგიის გამოყენებით მანიპულირებს ორგანიზმის გენომზე.	კვლევებზე დაყრდნობით, გენური ინჟინერიის წყალობით 22%-ით გაიზარდა მარცვლეულის მოსავლიანობა და პარალელურად, 37%-ით შემცირდა პესტიციდების გამოყენება. [25] [26]
დნმ-ის მარკირება (DNA marking)	ტექნოლოგიის წყალობით შესაძლებელია, დნმ-ის მარკირებით დადგინდეს პროდუქტის ან მასალების საიმედოობა და ნამდვილობა.	მეთოდის გამოყენება შეიძლება ნახევარგამტარებისა და მიკროჩიპების კვლევისას. დნმ-ის მარკირებით შეიძლება პროდუქტის ფალსიფიცირების თავიდან არიდება და ასევე, მისი წარმომავლობის დადგენა, რაც გადამუშავების პროცესს ამარტივებს. [27]
უჯრედული და ქსოვილური ინჟინერია (Cellular and tissue engineering)	იყენებს უჯრედისა და ქსოვილის  ზრდის პრინციპებს უკვე არსებული მასალების ფუნქციური ჩანაცვლების ან მოდიფიკაციისთვის.	უჯრედული ინჟინერიით შესაძლებელია ისეთი პროდუქტის შექმნაა, რომელიც ბუნებრივად არ იზრდება. მაგალითად, „Dr. Mark Post“ გახდა პირველი, რომელმაც ხელოვნური ხორცისგან დამზადებული ბურგერი შექმნა. ხელოვნური ძროხის ხორცი პირუტყვის რამდენიმე უჯრედის გამრავლებით მიიღება და ისეთივე გემოვნური მაჩვენებლები აქვს, როგორიც ნამდვილ ხორცს. [28]
ჰიდროპონიკა და აეროპონიკა (Hydroponics and Aeroponics)	ჰიდროპონიკა არის მეთოდი, როდესაც მცენარეები იზრდება ნიადაგის გამოყენების გარეშე. ზრდისთვის საჭირო ყველა საკვები ნივთიერება იხსნება წყალში და ფესვების საშუალებით ნაწილდება მცენარის ყველა ნაწილში. აეროპონიკა კი ნაკლებ წყალს მოიხმარს.	აეროპონიკის მეთოდი ტრადიციული სასოფლო-სამეურნეო მეთოდისგან განსხვავებით, 90%-ით ნაკლებ წყალს იყენებს. არსებობენ კომპანიები, რომლებიც ამ მეთოდს უკვე აქტიურად იყენებენ ვერტიკალური სოფლის მეურნეობის დარგში. [29] [30]

ლიტერატურა

1. Noodle.ai, “NFI Industries Teams Up with Noodle.Ai to Bring World-Class Artificial Intelligence to the Transportation and Distribution Industries,” 2019, https://noodle.ai/case-studies/nfi (accessed August 9, 2019).
2. Topolytics, “About—Topolytics,” http://topolytics.com/about/ (accessed August 17, 2019).
3. Rubicon Global, “About Us,” https://www.rubiconglobal.com/about/ (accessed August 17, 2019)
4. Cognex, “Cognex—The Leader in Machine Vision,” https://www.cognex.com/en-gb/company (accessed August 17, 2019).
5. Alstom, “Alstom Launches HealthHub, an Innovative Tool for Predictive Maintenance,” September 23, 2014, https://www.alstom.com/press-releases-news/2014/9/innotrans2014-alstom-launches-healthhub-an-innovative-tool-for-predictive-maintenance- (accessed August 17, 2019).
6. SKF, “SKF Insight,” https://www.skf.com/uk/products/condition-monitoring/skfinsight.html (accessed August 17, 2019).
7. Hello Tractor, “About Hello Tractor,” https://www.hellotractor.com/about-us/ (accessed August 17, 2019).
8. NCC, “Digital Construction,” https://www.ncc.group/our-offer/customer-values/digital-construction/ (accessed August 17, 2019).
9. Provenance, “About,” https://www.provenance.org/about (accessed August, 2019).
10. Circularise, “About,” https://www.circularise.com/about-1 (accessed August 17, 2019).
11. GE Digital, “Digital Twin,” https://www.ge.com/digital/applications/digital-twin (accessed August 17, 2019).
12. Daimler, “NextGenAM—Pilot Project for Automated Metallic 3D Printing Proves a Complete Success,” https://media.daimler.com/marsMediaSite/en/instance/ko/NextGenAM–pilot-project-for-automated-metallic-3D-printingproves-a-complete-success.xhtml?oid=43205447 (accessed August 17, 2019).
13. Zenrobotics, “Robotic Waste Recycling Solutions,” https://zenrobotics.com/ (accessed August 17, 2019).
14. Iberdrola, “Do You Know What Pumped-Storage Hydropower Stations Are Used for?” https://www.iberdrola.com/environment/pumped-storage-hydropower (accessed August 17, 2019).
15. EnOcean, “Energy Harvesting,” https://www.enocean.com/en/technology/energy-harvesting/ (accessed August 17, 2019).
16. GloNaTech. “Marine Coatings,” https://www.glonatech.com/nanotechnology-applications/marine-coatings/ (accessed August 17, 2019).
17. TOMRA, “The Next Big Step in Sensor-Based Waste Sorting,” https://www.tomra.com/en-gb/about-us/tomra-innovation/sensor-based-waste-sorting (accessed August 17, 2019).
18. BBC News, “Cow Spray Painted with QR Code to Promote Dairy Farming,” June 26, 2012, https://www.bbc.co.uk/news/uk-england-leicestershire-18594155 (accessed August 17, 2019).
19. Nate Hindman and Joe Epstein, “Sushi Chef Creates Edible QR Codes to End ‘Fish Fraud’ in California Restaurants,” Business Insider, July 15, 2013, https://www.businessinsider.com/sushi-with-qr-codes-2013-7?r=US&IR=T (accessed August 17, 2019).
20. Esat Dedezade, “HoloLinc: Thyssenkrupp Rolls Out World’s First Mixed Reality Stairlift Solution, Allowing Customers to Visualise and Customise products in Their Own Homes,” Microsoft News, October 22, 2018, https://news.microsoft.com/europe/2018/10/22/hololinc-thyssenkrupp-rolls-outworlds-first-mixed-reality-stairlift-solution-allowing-customers-to-visualiseand-customise-products-in-their-own-homes/ (accessed August 17, 2019).
21. Graviky Labs, “1.6 Trillion Litres of Air Cleaned So Far,” http://www.graviky.com/ (accessed August 17, 2019).
22. DSM, “Niaga® Technology,” https://www.dsm.com/corporate/science-innovation/resources-circularity/niaga.html (accessed August 17, 2019).
23. Unreasonable Group, “Cambrian Innovation—Meet an Unreasonable Company,” https://unreasonablegroup.com/companies/cambrian-innovation?v=ln30J0CHbQc#overview (accessed August 17, 2019).
24. Peter Lacy, “These 5 Disruptive Technologies Are Driving the Circular Economy,” World Economic Forum, September 14, 2017, https://www.weforum.org/agenda/2017/09/new-tech-sustainable-circular-economy/ (accessed August 17, 2019).
25. Wilhelm Klümper and Matin Qaim, “A Meta-Analysis of the Impacts of Genetically Modified Crops,” PLoS One, 9(11), November 2014, https://journals.plos.org/plosone/article/file?id=10.1371/journal.pone.0111629&-type=printable (accessed August 17, 2019).
26. Daniel Norero, “GMO Crops Have Been Increasing Yield for 20 Years, with More Progress Ahead,” Alliance For Science, February 23, 2018, https://allianceforscience.cornell.edu/blog/2018/02/gmo-crops-increasing-yield-20-years-progress-ahead/ (accessed August 17, 2019).
27. James A. Hayward and Janice Meraglia, “DNA Marking and Authentication: A Unique, Secure Anti-Counterfeiting Program for the Electronics Industry,” International Symposium On Microelectronics, 2011, https://adnas.com/wp-content/uploads/2016/07/dna_marking_and_authentication_oct_2011_5.pdf (accessed August 17, 2019).
28. Isha Datar and Daan Luining, “Mark Post’s Cultured Beef,” New Harvest, November 3, 2015, https://www.new-harvest.org/mark_post_cultured_beef (accessed August 17, 2019).
29. Tessa Naus, “Is Vertical Farming Really Sustainable?” Eit Food, August 29, 2018, https://www.eitfood.eu/blog/post/is-vertical-farming-really-sustainable (accessed August 17, 2019).
30. Bioeconomy, “Robbe’s Little Garden’s Vertical Farming Boosted by Smart Technology Greenhouses,” https://www.bioeconomy.fi/robbes-little-gardens-vertical-farming-boosted-by-smart-technology-greenhouses/ (accessed August 17, 2019).